200 år siden Ole Hansen ble født – «synt fram som verdens største mann»

26. september var det 200 år siden den verdenskjente kjempen Ole Hansen ble født i Ydderdalen. Hundre år seinere, onsdag 3. oktober i 1923, hadde Agder Tidend en fin artikkel om denne Ole Hansen i anledning 100-årsdagen for hans fødsel. Det var den flittige og kunnskapsrike skribenten Eirik Nesbu vest i Herefoss, som hadde sendt den inn stykket. Han signerte med initialene sine, E. N.

Det har vært ulike meninger om hvor stor denne kjempen Ole Hansen egentlig var. I bind 1 av bygdebøkene for Birkenes er det opplyst at han var 240,5 centimeter høy og veide 188 kilo.

Gjennom en rekke oppslag i internasjonale aviser er det kjent at kjempen fra Ydderdalen samla store menneskemengder da ved annonserte arrangementer ble vist fram som «verdens største mann» i Amerika og Europa – også i Norge.

At Ole Hansen må ha vært en diger kar, kommer tydelig fram på bilder. Eirik Nesbu skriver at Ole var passert to meter da han var i tenåra.

 

Her er fortellinga til Eirik Nesbu:

For 100 aar sidan – eller for aa holde seg til dag og dato – den 23. september 1823 vart det paa garden Drangsholtmyra i Tveit sokn fødd eit gutebarn som i daapen fekk det rett vanlege namnet Ola eler «Ole» som det oftast vart skrive i den tid. Faren heitte Hans og gjekk i dagleg tale under namnet Store-Hans Myra. Etterkvart som denne guten voks til synte det seg aa bli eit sers karsemne reint kroppsleg set, og daa han vart vaksen vart han ein kjempekar som det gjeng gitord um den dag i dag, endaa det snart er 50 aar sidan han døydde. Enno lever det mange gamle som kann hugsa «Ola Myra» og som kann fortelja um korleis han levde og døydde. Av desse forteljingane vil dei fleste ha interesse av dette samandrag:

I ungdomen var Ola høg og tunn «som ei flagstong» og so stiv og stør at han ofte snaava i sine eigne bein. I 17-18 aars alderen hadde han naadd si fulle høgd som var 6 fot og 5 tumar eller 201 cm. Det var fullvaksen kar!

Man han var dau og lat og vilde aldri gjera noko. So reiste han i tjugeaarsalderen til Stockholm der han let seg hverva i Kong Oscar den 1. livgarde. Kor lenge han var gardist hev eg ikkje fenge spurt for visst; men sikkert er det at han til sist gjorde seg ubrukeleg i garden og vart jaga or tenesta.

Daa tok han ut «på luffen» og sumla ikring paa ymse stader i Sverike eit helt aar og leid mykje vondt. Seint en kveld hadde han so utsvelt og forkomen krabba seg inn i ei høybu ein stad i Skaane for aa døy; men bonden som aatte budi fann han der og tok honom med seg heim, og Ola vart verande hjaa bonden ein heil vinter. Bonden hadde so ven ei dotter, og ho vart kjærasten til Ola. Naar han seinare tala um henne, kalla han henne «mitt fisigras» segjer folk. (Ola hadde vonleg lært seg ei og onnor fransk glose ved gardetenesta si i Stockholm, og han sa sjølvsagt «ma fille gráce» – uttales Ma fij-gras – som tyder «mi yndefulle gjenta»)

Til sist kom Ola heimatt til Myra. Han gjekk daa i eit par fille skinnbukser og ei trøye som berre rokk til hoftene.

So skulde han vera «aakar» – vera med aa flota i Topdalselvi – men dei kunde ikkje bruka han. Doven var han, og so skral til aa fota seg at han datt i koll rett som det var. Skyldfolket hans la seg daa i hop og fekk han avstad til Amerika.

Til Amerika kom han just under borgarkrigen, og som gamal soldat fekk han plass i nordstatheren, der han straks steig i gradene til major. Daa han um nokre aar kom heimatt til Noreg gjekk han i amerikansk majoruniform og hadde fleire medaljer paa brystet. Sume segjer ogso at han hadde faatt «tapperhetsmedaljen».

Men sume vil ogso vita at han slett ikkje var med i krigen; men at det var den vidgjetne cirkusdirektøren Barnum. (av cirkusfirmaet Barnum and Baily) som hadde skaffa Ola baade uniformi og titelen. Eit faktum er det i alle fall at Ola ei tid fylgde cirkus Barnum, der han vart synt fram som «verdens største mann». Dette var vel «amerikansk reklamekunst»; men at Ola var vorten ein diger kropp, skal vera visst. Barnum hadde feita han upp so han vog akkurat eit skippund – 160 kg – like mykje som provst Tønnesen paa Faadnebø i Holum. Ola Myra – eller som han daa kalla seg «major Ole Hansen» – var daa so svær at han var ugodsleg aa sjaa, segjer dei gamle. Fingrane hans var so tjukke at ein tvokroning makeleg kunde førast gjenom ringen hans.

Etter Ola var komen heimatt, tok han til aa fara ikring og syna seg for pengar. Han hadde daa med seg ein liten sætesdøl – ein bitteliten dverg som heitte Eivind – for rett aa markera storleiken sin. Han bruka daa stella Eivind paa eit bord, og daa naadde han hin under armane. Denne vesle kroppen var likevel so sterk at han kunde bera ei tunne rug. Men det skulde vera ei ukjura denne same Eivinden; han drakk og staaka etter kvinnfolk so det var reint ugodsleg. I Lillesand fekk han ein uegte son.

Ola tente grovt med pengar paa framsyningane sine; men dei som hjelpesmenn og billettørar skulde vera, stal dei av han att. Seinere gifte han seg med Tomine Grødum fraa Birkenes; ho tok vare paa pengane hans og Ola vart ein støytrik mann.

Tomine var eit fullvakse kvinnfolk, men ho naadde berre under armen paa Ola.

Korleis ber du deg aat naar du vil kysse kona di? Sa dei til han.

«Ho stig upp paa ein stol, daa gjeng det fint», svara han.

«Men daa vert det nok ikkje so ofte?» fraaga dei.

«Aa jau, men eg lyt no truga henne til veit du».

Han var slik ein gaptjuv og storskøypar den Ola´n,

Ein gong skulde Ola til Kjøbenhavn for aa syna seg, og fekk daa skipsfylgje med kaptein Jakobsen fra Lillesand, som skulde ein tur til Østersjøen. I den tid var det slik at framande skip vart møtt langt ute i Øresund av smaabaatar som vilde tuske og handla. Kaddreiere kalla dei slike. Kaptein Jakobsen vilde gjerne bli kvitt Ola utan aa gaa innum byen, og spurde kaddreieren um han kunde taka ein mann i land. «Så gerne», svara dansken. Men Ola kunde ikkje bruka leideren, difor surra dei han forsvarleg fast i ein baatsmannsstol, heisa han upp med blok og talje og svinga han utkring for aa fira han ned i baaten. Men daa kaddreieren fekk sjaa den svære nordmannen, vart han redd og skreik ende over seg:

«Hei! Skynd dig at kaste loss, Kristian, den mand vil vi ikke ha».

For gode ord og ditto betaling fekk dei likevel ein annan baat til aa taka Ola i land.

Ola Myra kjøpte eit hus på Kokkenes i Lillesand og levde sine siste aar der. Han døydde barnlaus i aaret 1876. Tett innaat nordveggen ved Vestre Moland kyrkja stend gravsteinen hans. Der finn ein denne innskrift:

«Herunder hviler den norske kjæmpe major O. A. Hansen født på gaarden Myren i Tved sogn den 26. september 1823, død i Lillesand den 2. april 1876».

 

Tilbake i 1880 ble det i Fredrikshald (Halden) utgitt en biografi om kjempen fra Ydderdalen – med tittelen «Major Ole Andr. Hansens, Levnetsbeskrivelse».

Forfatter var oppgitt å være C. Carlsen. Mye av boka handler om kjempens årelange og omflakkende liv i Sverige, og hans påståtte innsats i den amerikanske borgerkrigen. Særlig det siste har det vist seg nær umulig å finne dokumenterbare fakta rundt.